"Leuk dat jullie contact met me op hebben genomen, ik vind het altijd fijn om over boeken te praten!"

Welk boek ligt er op je nachtkastje?
‍Geen enkel boek, ik val namelijk altijd binnen een minuut in slaap. Ik heb wel een boek dat ik lees voor ik naar bed ga. Nu is dat Onder Buren van Juli Zeh. Een heel goed boek over een vrouw die in Berlijn woont, maar naar het platteland verhuist. In het dorpje wonen uitsluitend extreem-rechtse mensen, zeg maar PVV’ers en FvD’ers, terwijl zij erg links is. Dat botst natuurlijk, maar er ontstaan steeds meer menselijke verhoudingen tussen haar en haar buren. Heel mooi geschreven. 

Je noemt meteen Berlijn. Het valt ons op dat de plekken waar je woont altijd een rol spelen in je boeken. Berlijn, Den Haag, New York … is dat toeval?
‍Nee, zeker niet. Toen ik in 2007 naar New York verhuisde, was ik enorm onder de indruk van de stad. Ik vond het geweldig, ik begon aan een heel nieuw leven. Ik wilde mijn indrukken over de stad graag verwerken in mijn boek. Hetzelfde gebeurde toen ik van New York naar Berlijn verhuisde. Toen voelde ik meteen: ik wil over (de geschiedenis) van Berlijn schrijven. Nu ik weer in Amsterdam woon, hou ik het ‘gewoon lekker’ bij Nederland. Ik moet wel zeggen … ik heb mijn eerste fictieboek Moord en Brand in New York geschreven terwijl het zich afspeelt in politiek Den Haag. Laten we het houden op de naweeën van Den Haag, haha.

In je boek Halszaak beschrijf je een boekenkast vol met juridische boeken, dichtbundels en een plank vol boeken van W.F. Hermans, Simon Vestdijk en Herman Hesse. Hoe ziet je eigen boekenkast eruit?
‍Dat boek gaat over een rechter die verkeerde beslissingen heeft genomen en een beetje doordraait. Als ik met zo’n karakter bezig ben zie ik de werkkamer van die persoon echt voor me. Ik plaats er dan ook elementen van mezelf in, zoals boeken die ik heb gelezen of nog wil lezen.

Zelf heb ik meerdere boekenkasten: in mijn werkkamer, in de eetkamer en in ons appartement in Berlijn. Boeken die ik niet nog een keer ga lezen, geef ik weg of zet ik in straatbibliotheken. Ik hoop dat ik zo steeds meer ruimte in mijn boekenkasten krijg en dat er uiteindelijk alleen fantastische boeken overblijven. Maar ik kan nog even vooruit. 

Welke tips heb je voor ons?
‍Onlangs heb ik een boek gelezen van Robert Pollack: De Vier Elementen. Het gaat over een schilderij van een Joodse familie, dat door de nazi’s is gestolen. Een zeer hedendaags en belangrijk thema in een spannende vorm, dat spreekt me erg aan.

Een andere favoriet is Room van Emma Donoghue. Over een vrouw die gekidnapt en opgesloten wordt in een kamer. Ze krijgt een kind van haar ontvoerder en weet uiteindelijk te ontsnappen. Heel claustrofobisch en knap geschreven. En ik blijf toch altijd benieuwd naar de nieuwe boeken van Nicci French. Wat me aanspreekt, is dat ze altijd een jonge, getroebleerde vrouw als hoofdpersoon opvoeren. Mijn persoonlijk favoriet is Onderhuids, een van hun (Nicci French is een schrijvend echtpaar, red.) oudere boeken.

Ik hou ook van Dave Eggers. Hij is erg maatschappelijk geëngageerd. In De Cirkel schrijft hij bijvoorbeeld over de macht van bedrijven als Google, terwijl Zeitoun over de watersnoodramp na orkaan Katrina gaat. Maar mijn favoriet is Wat is de Wat - lelijke titel - over kindslaven en -soldaten uit het zuiden van Soedan die asiel krijgen in Amerika. Tijdens boekpresentaties nam hij de hoofdpersoon mee. En de opbrengst van het boek ging naar een stichting die kindsoldaten uit dat milieu probeert te halen. Dat ‘maatschappelijk verantwoord ondernemen’ van een schrijver spreekt me erg aan. 

‍Heb je verborgen parels?
The Midnight Library van Matt Haig. Over een vrouw die zelfmoord wil plegen, maar in het ziekenhuis belandt. Daar krijgt ze hallucinaties waarin ze een leven leeft dat ze hàd kunnen leven. Heel origineel en toegankelijk geschreven, maar wel over een moeilijk thema: parallelle levens. 

Een ander goed boek is Zwemmen in het donker van de Pool Tomasz Jędrowski. Over onderdrukking in een communistisch systeem.

Zijn er boeken die je kijk op het leven veranderd hebben?
Er zijn wel boeken die me erg geraakt hebben. Ik begon pas met lezen rond mijn zestiende. Toen las ik Max Havelaar van Multatuli over de strijd tegen onrecht en over wat het betekent een outcast te zijn. Ik heb het inmiddels zes keer gelezen en het blijft indrukwekkend. In mijn laatste boek Terug naar Tarvod hanteer ik dezelfde constructie: een raamvertelling die ontstaat door een toevallige ontmoeting. Het Droste-effect in een boek.

Ook Van oude menschen, de dingen, die voorbijgaan... van Louis Couperus, dat prachtig beschrijft wat de gevolgen van geheimen zijn, was een eye opener: oude mensen hebben een heel leven achter zich en hebben daarin dezelfde dingen meegemaakt als jonge mensen. 
‍

"In mijn eigen boeken gebruik ik expres degelijke homoseksuele of lesbische hoofdpersonen."

‍
Welk boek had je als tiener willen lezen?
Call me by your name van André Aciman, een coming-of-age roman over een jongen die verliefd wordt. Ik zou er veel in herkend hebben en er steun aan hebben gehad. Helaas was homoseksualiteit toen nog geen gangbaar thema. Ik heb er destijds wel naar gezocht, maar de homoseksuelen die toen in boeken voorkwamen, gingen altijd dood. Of ze hadden andere problemen. Het waren nooit ‘normale’ helden. In mijn eigen boeken gebruik ik expres degelijke homoseksuele of lesbische hoofdpersonen. 

Twintig jaar geleden was het homohuwelijk nog ‘raar’, dat is nu niet meer zo. Er zijn meer mensen die openlijk voor hun seksuele oriëntatie uitkomen. Een coming-out kan eenzaam, onveilig en lastig zijn. Het helpt dan als je weet dat je niet de enige bent.

Ik vind het cruciaal dat er in mijn eigen boeken mensen uit de LHBTI-gemeenschap voorkomen. Ik krijg daar ook veel positieve en persoonlijke reacties op. Het is voor iedereen belangrijk zich te kunnen identificeren met goede mensen uit een boek. Misschien haken mensen daardoor af bij mijn boeken, maar dat heb ik er graag voor over; dat is dan maar zo. Voor mij is het een doelbewuste keuze. 
‍

"Het is voor iedereen belangrijk zich te kunnen identificeren met goede mensen uit een boek."

‍

Welk boek hadden je ouders moeten lezen?
‍Alleen in Berlijn van Hans Fallada. Het speelt zich af in Berlijn tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ouders van een omgekomen Duitse soldaat besluiten als daad van verzet overal handgeschreven briefjes tegen Hitler neer te leggen. Een prachtig boek, waarover ik graag met mijn ouders gesproken had.

Hoe maak je tijd om zelf te lezen en te schrijven?
‍Toen ik in de Tweede Kamer zat, kwam ik nauwelijks aan schrijven toe. Ik ben pas echt gaan schrijven toen ik voor Human Rights Watch werkte. Dat was ook een drukke baan, maar ik reisde veel voor mijn werk. Om dat leuk te houden, sprak ik af dat ik tijdens mijn reistijd ‘leuke dingen’ mocht doen; voor mij dus lezen en schrijven. Tijdens twaalf uur in een vliegtuig kun je heel wat schrijven! Toen ik in Berlijn woonde en W.O.L.F. schreef, stond ik vaak om vijf uur op. Dan ging ik naar kantoor, schreef van zes tot negen, en tegen de tijd dat ik een beetje moe begon te worden, begon ik aan mijn werkdag.

"Dan ging ik naar kantoor, schreef van zes tot negen, en tegen de tijd dat ik een beetje moe begon te worden, begon ik aan mijn werkdag."

‍

Schrijven is dus geen werk?
‍Het is wel vermoeiend, maar het helpt me om dingen van me af te schrijven. Vaak gaat het vanzelf. Dan blijk ik ineens zes uur lang geschreven te hebben, zonder dat ik het doorheb. Die ‘flow’ ervaar ik vooral tijdens het schrijven van fictie. Fictionele karakters worden onderdeel van jezelf. Na het schrijven van een boek moet ik altijd even afkicken. Je hebt een soort baby op de wereld gezet, die pas na een tijdje ruimte maakt voor nieuwe ideeën en plannen.

Kun je iets vertellen over je nieuwe boek Mandaat?
‍Ik kan er nog niet te veel over zeggen, maar het gaat over mijn homoseksuele memoires. Ik schrijf het eigenlijk op verzoek van verschillende mensen uit mijn omgeving. Ik ben pas halverwege, maar het is heel anders dan het schrijven van fictie. Ik heb het gevoel dat mijn inmiddels overleden ouders constant over mijn schouder meekijken. Ik wil dat het boek hoop geeft en anderen kan inspireren. Het gaat over doorzetten en het bereiken van doelen.

Heb je als veganist kookboekentips?
‍Haha, nee ik kook niet. Maar als ik een tip zou moeten geven, zou ik zeggen: Lees Ottolenghi, een Israëlische, homoseksuele kok. Ik heb hem zelf niet gelezen, maar ga hem in februari interviewen.
‍
Van wie zou je graag boekentips krijgen?
‍Een heel goede vraag. België heeft een transgender vice-premier: Petra de Sutter. Een ontzettend boeiende, intelligente en warme vrouw. Ik weet niet of ze (nog) tijd heeft om te lezen, maar ik ben erg benieuwd naar wat zij leest.

‍Wil je verder nog iets kwijt, Boris?
‍Toen ik Tweede Kamerlid was heb ik een wet geschreven voor vaste boekenprijzen. Volgens Europa zou dat in strijd zijn met de vrije markt, maar ik ben bang dat dan over een tijd alleen de Albert Heijn nog boeken verkoopt. De wet is erdoor gekomen en ik ben blij dat Europa zich koest houdt.


———————

Bekijk hier alle door Boris Dittrich aanbevolen boeken. Zijn nieuwe boek Mandaat komt uit in mei 2022. Volg Boris op Instagram of Twitter.

‍
Foto: Ed van Rijswijk